W centrum rozważań zebranych w tej książce znajduje się problem wyzwolenia człowieka, zarówno z zależności od grzechu indywidualnego, jak i grzesznych struktur społecznych zniewalających całe narody. Z lektury wyłania się postać wielkiego wizjonera, którego przenikliwe analizy trafniej opisywały rzeczywistość obozu komunistycznego aniżeli rozprawy wielu sowietologów. Bronił w nich prawa człowieka do postrzegania siebie jako bytu wolnego wbrew totalitarnym formacjom, z którymi zetknął się w swym życiu. Wyrażał także wiarę w siłę działania ludzi wolnych tworzących wspólnotę zmierzającą do przezwyciężenia bezprawia oraz stworzenia społeczeństwa oferującego obywatelom możliwość prawidłowego moralnego wzrostu.
Był chyba jednym z nielicznych ludzi, którzy z taką wyrazistością dostrzegali kryzys sowieckiego imperium i przepowiadali jego upadek.
Andrzej Grajewski
